Een griepvirus uit China legt pijnlijk bloot hoe intens onze economieën met elkaar verbonden zijn. Als leverancier aan de ene kant van de aardbol sluiten, kunnen productieketens aan de andere kant volledig stil komen te liggen. Tijdens de afgelopen jaren van economische groei heeft dit zondermeer te weinig aandacht gekregen, al heeft deze wereldwijde vervlechting zeker ook niet alleen negatieve kanten. Met het oog op alle recente gebeurtenissen lijkt het moment nu wel daar om goed te kijken hoe we in het Nieuwe Normaal deze onderlinge afhankelijkheden beter kunnen managen.
Sociaal maatschappelijke thema’s, zoals het verduurzamen van deze ketens zal daarbij gelijk ook de nodige aandacht moeten krijgen. Zeker nu de ‘druk’ er vol op staat is het moment daar om hier op een rigoureuzere manier invulling aan te geven.
In deze zomerse maanden besteden we als T-Systems samen met Nyenrode Business University aandacht aan digitalisering en de nieuwe manieren van (samen)werken. Daarvoor schrijf ik een serie van zes verdiepende blogs. Waardeketens is een van de onderwerpen. Ze zijn essentieel voor onze economie, maar vormen op dit moment ook onze ‘zwakste schakel’. Deze Corona-crisis legt niet alleen bloot hoe groot de onderlinge en wereldwijde afhankelijkheid is maar ook hoezeer de vervuiling van ons klimaat samenhangt met het transport van onze goederen. Hoe kan digitalisering daarin een rol spelen?
Van over de hele wereld!
Waardeketens lopen dwars over allerlei landsgrenzen heen. Dat maakt onze economieën wereldwijd sterk verbonden. Uiteraard levert dat voordelen op, anders waren we er nooit aan begonnen. Afzonderlijke onderdelen inkopen is vaak goedkoper of vanwege specialistische kennis onvermijdelijk, producenten hoeven minder voorraden aan te houden en kunnen zich toeleggen op het verbeteren van hun specifieke product en productieproces. Bovendien zijn loon- en materiaalkosten elders vaak goedkoper dan het lokaal laten produceren. Dat is vaak zo aantrekkelijk dat het opweegt tegen de hogere transportkosten.
Maar, zoals gezegd, zitten er ook behoorlijk wat negatieve kanten aan die onderlinge afhankelijkheid en mondiale netwerken. Door de wereldwijde lockdown lag de werelde-conomie ineens plat. Onderdelen uit China konden niet meer (tijdig) geleverd worden, waardoor de productie van tal van goederen, machines, maar ook van cruciale medicijnen in Europa opeens stil viel. Dat onderdelen wereldwijd worden gemaakt en verscheept, heeft helaas uiteraard ook een impact op ons milieu. Ook dat hebben we gemerkt tijdens de lockdown: wereldwijd klaarden de luchten op en werden steden schoner. Verbijsterd maakten inwoners in India foto’s van de Himalaya die sinds decennia opeens weer zichtbaar was. Pas nu lijkt het echt door te dringen wat een negatieve CO2-footprint daadwerkelijk betekent. Want natuurlijk vindt al dat transport niet plaats op basis van biobrandstof of elektriciteit …
De digitale sleutel
Onze huidige ‘just in time’-leveringen zijn de afgelopen jaren vanuit logistiek en economisch oogpunt zondermeer verder geoptimaliseerd, maar ook kwetsbaar gebleken als een pandemie roet in het eten gooit. Daarnaast drukt het ons zeker in deze tijden van reflectie en bezinning nog meer op de feiten, over hoe wij met onze wereld en ook de inwoners van de kwetsbare gebieden omgaan.
Dankzij digitalisering gaan we steeds meer toe naar een platformeconomie waarop tal van verschillende partijen, kennis en competenties online samenkomen. Dit heeft een verdergaande invloed op onze waardeketens. De platformeconomie kan radicale oplossingen leveren want digitaal blijkt er ontzettend veel meer mogelijk dan wij dachten. Of misschien waren we er nog niet aan toe, onder druk wordt tenslotte veel vloeibaar 😉 Nu lijken bedrijven wel klaar voor andere productiemethoden of manieren van werken. Denk aan het digitaal uitwisselen en versturen van ontwerpen waarna producten in een volledig geautomatiseerde fabriek in elkaar worden gezet. Of misschien rolt zo’n ontwerp wel meteen uit een 3D-printer dichtbij huis. Wat wordt er mogelijk als we zelfontworpen beschermingsmaskers op die manier gaan produceren?
Digitale bouwstenen
Logistieke ketens zullen in de toekomst dan ook niet louter en alleen maar gericht zijn op het transporteren van producten, maar meer en meer digitale bouwstenen leveren voor een optimalere manier van het inzetten van de beschikbare middelen. Dat betekent niet alleen dat we wereldwijd effectiever gebruik moeten maken van onze schaarse grondstoffen, maar vooral ook lokaal meer voorraden dienen aan te leggen van primaire / vitale basisgrondstoffen en –producten. Maar goed, dat is wellicht ook een van onze ‘lesson learned’! We moeten cruciale producten dichterbij huis hebben om onze afhankelijkheid te verminderen. Uiteindelijk is het Corona-virus de wereld nog niet uit, en misschien is het ook niet de laatste keer dat we zo’n pandemie meemaken. Dan kunnen we maar beter voorbereid zijn.
Het is dus ook bijzonder relevant dat we onze waardeketens door middel van digitalisering nu ook echt verder gaan verduurzamen. Door meer data te verzamelen en analyseren kunnen product- en productiefouten sterk worden verlaagd. Met Digital Twins kunnen we fouten al uit het productieproces halen, nog voordat het product van de lopende band rolt. Daarmee wordt ook de verspilling van grondstoffen verminderd en zijn er minder onderdelen en materialen nodig vanuit de hele wereld. Trek je dat idee verder door, dan kunnen we productonderdelen daar bestellen waar ze voorradig en beschikbaar zijn, maar dan wel gebaseerd op een zo klein mogelijke footprint. Data verschaffen ons direct inzicht in beschikbaarheid, prijs en kwaliteit, en in alternatieven. Alternatieve materialen die lokaal geproduceerd zijn, worden bijvoorbeeld real-time voorgesteld wanneer je een bestelling wilt plaatsen, met daarbij relevante aanvullende informatie zoals CO2 uitstoot of andere duurzaamheidsfactoren. Op die manier worden we minder afhankelijk van wereldwijde transporten en belasten we onze aarde ook een stuk minder.
Voortrekkersrol
Het is belangrijk dat we het momentum van deze crisis niet alleen gebruiken om te kijken hoe het nieuwe normaal eruit moet komen te zien, met andere verhoudingen, meer thuiswerken en remote communicatie, maar ook naar een verdere reset met minder verspilling, onnodige transporten en vooral ook een mildere blik naar andere delen in de wereld. De mogelijkheden van digitalisering kunnen en moeten daarbij nu echt op waarde worden ingeschat. Niet alleen om zo snel mogelijk uit de economische terugval te komen, maar vooral ook om een fundament te leggen voor de generatie na ons.
Podcasts Digitale Ecosystemen van Nyenrode en T-Systems
Op basis van het onderzoeksprogramma Digitale Ecosystemen, dat T-Systems samen met Business Universiteit Nyenrode uitvoert, staat een nieuwe podcast klaar. Hierin vertelt Désirée van Gorp, hoogleraar International Business en voorzitter van de International Advisory Board aan Nyenrode Business Universiteit, over duurzame waardeketens. Zij roept op om ons sterk te maken nog meer onze verantwoordelijkheid te nemen als het gaat om de verduurzaming van deze ketens. Niet vanuit de arrogantie dat wij het allemaal beter weten en kunnen, maar vanuit het bewustzijn dat we kwetsbaar zijn en de wereld zich uiteindelijk niets aantrekt van de grenzen die wij hebben gemarkeerd. En dat laatste is zeker geen loos argument, kijkende naar het Corona-virus …
